Πολύ μελάνι έχει χυθεί για τον Ντοστογιέφσκι, τον μάγο της παγκόσμιας λογοτεχνίας και ανατόμο της ανθρώπινης ψυχής που πέθανε σαν σήμερα (9 Φεβρουαρίου) πριν από 140 χρόνια. Το πολυτάραχο εξηντάχρονο πέρασμά του από τον κόσμο, άφησε πίσω ένα κολοσσιαίο έργο, καταδικασμένο να διαβάζεται και να μνημονεύεται από κάθε γενιά του μέλλοντος.
Φυλακίσεις, εξορίες, θανατικές καταδίκες και καθημερινές τρικυμίες, δεν εμπόδισαν τον κορυφαίο δραματουργό να συγγράψει ένα σημαντικό μέρος από αριστουργήματα της παγκόσμιας λογοτεχνίας. Οι “Λευκές νύχτες” είναι το ατμοσφαιρικό, πυρετώδες χρονικό άλλου ενός σκοτεινού ήρωα του μεγάλου συγγραφέα, άλλης μιας τραγικής φιγούρας που καταγράφει σε πρώτο ενικό πρόσωπο το μαρτυρολόγιο κάποιων νυχτών στην Αγία Πετρούπολη. Η παράξενη γνωριμία και σχέση του ήρωα με μια τυχαία γυναίκα, μας ταξιδεύει στα βάθη και στην τραγικότητα που περικλείει η ανθρώπινη ύπαρξη, στα παράξενα παιχνίδια που στήνει η ζωή στα βήματα των ανθρώπων (και αντίστροφα). Περιγραφές ενός σκοτεινού κόσμου, άνθρωποι τσακισμένοι από τη ζωή, ανώνυμα, βασανισμένα πλάσματα που συνθλίβονται στο βάρος του κόσμου και περιμένουν τη δική τους στιγμή. Χωρίς να ξέρουν αν την επιθυμούν πραγματικά κι αν είναι στ’ αλήθεια έτοιμα να τη δεχτούν και -ακόμη περισσότερο- να την κρατήσουν.
Οι “Λευκές νύχτες” κρύβουν μέσα τους μιαν ολάκερη φιλοσοφία, πάνω στον γνωστό δρόμο που περπάτησε ο Ντοστογιέφσκι. Τον δρόμο των ανθρώπων κάτω από το βάρος της εποχής τους και της ιστορίας, κάτω από το άχθος της καθημερινότητας και των ιστορικών συγκυριών. Δυο ψυχές τσακισμένες μα όρθιες, με φόντο τον μάγο έρωτα που απειλεί ν’ ανατρέψει την καθημερινότητά τους. Και στο βάθος το τραγικό τέλος, η μοίρα που περιμένει όλα τ’ ανθρώπινα όντα και που σπέρνει μικρούς καθημερινούς θανάτους για ν’ απαλύνει το τρομακτικό βάρος του οριστικού τέλους.
“Λευκές νύχτες” – Fyodor Mikhailovich Dostoevsky, εκδόσεις Κοροντζή, σελίδες 85.