Υποδεχόμαστε τον Δεκέμβριο, τον τελευταίο μήνα στην αλυσίδα των δώδεκα κρίκων του χρόνου, που πήρε το όνομά του από το λατινικό decem (δέκα) επειδή κατείχε τη δέκατη θέση στο ρωμαϊκό ημερολόγιο πριν από τη μεταρρύθμιση του 46 π.Χ.
Ο λαός μας ονομάζει τον Δεκέμβρη και Χριστουγεννιάτη ή Χριστιανάρη (λόγω της μεγάλης γιορτής που φέρνει), Χιονιά (για ευνόητους λόγους) και Βρομαλίτη (κυρίως στην Μάνη, λόγω του ότι ψοφούν τα ζώα από το κρύο και βρωμάνε).
Ο Δεκέμβρης φέρνει μαζί του τον βαρύ χειμώνα, με κρύο, βροχές, χιονόνερο και άφθονα χιόνια στα ορεινά. Οι τρεις πρώτες μεγάλες γιορτές του μήνα (των αγίων Βαρβάρας, Σάββα και Νικολάου, στις τέσσερις, πέντε και έξι του μήνα αντίστοιχα) είναι συνδεδεμένες με τον ερχομό της βαρυχειμωνιάς, όπως προκύπτει από πάμπολλες παροιμίες και παραδόσεις. Μία εξ αυτών λέει: «Αγια Βαρβάρα μίλησε κι Αϊ Σάββας αποκρίθη, μαζώχτε ξύλα κι άχυρα και σύρτε τα στον μύλο, γιατί ο Αϊ Νικόλας έρχεται με χιόνια φορτωμένος». Παρ’ όλα αυτά, οι βοσκοί κι οι γεωργοί δεν παραπονιούνται, κάθε άλλο μάλιστα: «Χειμωνιάτικη γέννα, καλοκαιρινή χαρά» και «Χιόνι του Δεκεμβριού, χρυσάφι του καλοκαιριού», λένε αντίστοιχα. Η νύχτα συνεχίζει να μεγαλώνει κι η μέρα να μικραίνει, κάτι που αποτυπώνεται στη λαϊκή ρήση «του Δεκέμβρη η μέρα, καλημέρα-καλησπέρα». Αυτό όμως μέχρι τις 22 του μήνα (χειμερινό ηλιοστάσιο) οπότε τα πράγματα αντιστρέφονται κι η μέρα αρχίζει να μεγαλώνει και να ετοιμάζει την αναγέννηση, τη νέα ζωή και το φως, μέσα στη καρδιά του χειμώνα και την μεγάλη νύχτα.
Όσοι δεν έχουν τελειώσει ακόμη με τη σπορά, πρέπει τώρα να ξεμπερδεύουν. Η γη, χορτασμένη πια από νερό, δέχεται την ευλογία των τελευταίων σπόρων και την εμπιστοσύνη των γεωργών. Κοντά στην τελευταία σπορά πρέπει να πέσουν στους λαχανόκηπους οι σπόροι για τα μαρούλια, το σπανάκι και τα άλλα λαχανικά. Τα ζωντανά κλείνονται στα παχνιά και στους στάβλους, τα κοπάδια στα χειμαδιά και οι άνθρωποι δίπλα στο τζάκι. Το φαγητό (κυρίως όσπρια) γουργουρίζει στη φωτιά και ευωδιάζει το σπίτι και τα παραμύθια αρχίζουν, γιατί η παροιμιώδης ρήση –εύστοχα- λέει «το τραγούδι τον τρύγο, τον Δεκέμβρη παραμύθι».
Επετειολόγιο
Είναι ο μήνας που γέννησε τους Αλέξανδρο Υψηλάντη, Bette Midler, Woody Allen, Νίκο Καζαντζάκη, Ιάκωβο Καμπανέλλη, Μαρία Κάλλας, Διονύση Σαββόπουλο, Britney Spears, Nino Rota, Jean Luc Goddard, Ozzy Osborne, Rainer Maria Rilke, Walt Disney, Νίκο Κούρκουλο, Σοφία Βόσσου, José Carreras, Tom Waits, Λάκη Παπαδόπουλο, Noam Chomsky, Jean Sibelius, Diego Rivera, Γρηγόριο Ξενόπουλο, Jim Morisson, Pjotr Kopotkin, Γεώργιο Δροσίνη, Αλέξανδρο Παπάγο, Γρηγόρη Μπιθικώτση, Σταμάτη Σπανουδάκη, Αλέξανδρο Υψηλάντη, Frank Sinatra, Gustave Flaubert, Κάρολο Κουν, Michel De Nostredame, Μανώλη Καλομοίρη, Tim Buckley, Mike Scott, Ludwig van Beethoven, Κατίνα Παξινού, Steven Spielberg, Νικηφόρο Βρεττάκο, Edith Piaf, Marianne Faithfull, Patti Smith, Frank Zappa, Paco De Lucia, Joseph Stalin, Νίκο Μπελογιάννη, Giacomo Puccini, Χρήστο Αηδονίδη, Μανώλη Φάμελλο, Ιωάννη ακτήμονα, Lemmy, Σταμάτη Κραουνάκη, Isaac Newton, Carlos Castaneda, Γεωργίο Ράλλη, Henry Miller, Mao Tse-tung, Χάρη Αλεξίου, Ελένη Δήμου, Louis Pasteur, Johann Kepler, Marlene Dietrich, Maurice Ravel, Νίκο Πορτοκάλογλου, Rudyard Kipling, Κώστα Βουτσά, Γιάννη Δαλιανίδη, Donna Summer.
Ο μήνας που έφυγαν οι Ρόζα Εσκενάζυ, Πάνος Γαβαλάς, Renoir, Frank Zappa, W.A. Mozart, Αλέξανδρος Δουμάς (πατέρας), Παύλος Σιδηρόπουλος, John Lennon, Θεμιστοκλής, Luigi Pirandello, Νικηφόρος Φωκάς, Μποστ, Νίκος Σταυρίδης, George Washington, Walt Disney, Κώστας Βάρναλης, Simon Bolivar, Carl Sagan, Giovanni Boccaccio, Francis Scott Fitzgerald, Samuel Beckett, Πρόδρομος Τσαουσάκης, Δημήτρης Γληνός, Ismet Inönü, Joe Strummer, Vasco da Gama, Joan Miro, Pablo Neruda, Louis Aragon, Charlie Chaplin, Κορνήλιος Καστοριάδης, Andrei Tarkovsky, Μάριος Πλωρίτης.
Ο Δεκέμβριος είναι ο μήνας που ο Χαρίλαος Τρικούπης ανακοινώνει στη βουλή «δυστυχώς επτωχεύσαμε», ανοίγει το πρώτο σινεμά παγκοσμίως (“Omnia Pathe”) στο Παρίσι, ενώνεται η Κρήτη με την Ελλάδα, ιδρύονται οι Γιουγκοσλαβία και Ρουμανία, ο Μέτερνιχ αποκηρύσσει την ελληνική επανάσταση, ξεσπούν τα «Δεκεμβριανά» στην Αθήνα, γίνεται η πρώτη μεταμόσχευση καρδιάς από τον Κρίστιαν Μπάρναρντ, καταργείται η φυλάκιση για μοιχεία, διαλύονται οι Led Zeppelin, για πρώτη φορά οι έλληνες χρησιμοποιούν αεροπλάνα για βομβαρδισμούς (Μπιζάνι), αίρεται η ποτοαπαγόρευση στις Η.Π.Α., χάνονται τα πρώτα πέντε αεροσκάφη στο τρίγωνο του Βερμούδων, ο Ερρίκος Σλίμαν ανακαλύπτει τα ανάκτορα των Μυκηνών, πρωτοκυκλοφορεί η εφημερίδα “Washington Post”, δίνεται δικαίωμα ψήφου στις γυναίκες της Τουρκίας, καταργείται με δημοψήφισμα η βασιλεία στην Ελλάδα, ξεσπούν τα «Δεκεμβριανά» στην Μόσχα, παρουσιάζεται το πρώτο ποντίκι Η/Υ, χωρίζει το ζεύγος Κωνσταντίνου – Αμαλίας Καραμανλή, υπογράφεται η συνθήκη του Μάαστριχτ, παίρνει Νόμπελ λογοτεχνίας ο Γιώργος Σεφέρης, ιδρύεται η UNICEF, πρωτολειτουργούν τα Κ.Τ.Ε.Ο., ο Ιωάννης Καποδίστριας ιδρύει τους πρώτους δήμους και θεσπίζει τα πρώτα δικαστήρια, ιδρύεται το Συμβούλιο της Επικρατείας, γράφεται και πρωτοτραγουδιέται η «Άγια Νύχτα», εγκαινιάζεται ο ναός της Αγίας Σοφίας στην Πόλη, γίνεται η πρώτη απεργία Ελλήνων ποδοσφαιριστών, ο Μίκης Θεοδωράκης δωρίζει ολόκληρο το αρχείο του στη Μουσική Βιβλιοθήκη Λίλιαν Βουδούρη, ανακαλύπτονται οι ακτίνες Χ, γίνεται η πρώτη δημόσια προβολή σινεμά με εισιτήριο (Παρίσι), εφαρμόζεται ο Φ.Π.Α.
